Wat gebeurt in je brein bij stress? Een kijk vanuit de ayurveda
We hebben allemaal wel eens last van stress. Een beetje stress is niet erg, zelfs productief. Te veel stress doet je gezondheid (lichamelijk, geestelijk en emotioneel), niet veel goeds.
Auyurveda biedt een eigen perspectief op stress management. Om die goed te begrijpen verdiepen we ons eerst wat meer in wat er precies in ons lichaam gebeurt als we te veel of chronische stress ervaren.
Wat gebeurt er in je brein bij stress?
Wanneer je stress ervaart, bijvoorbeeld door een discussie op je werk of iemand die bijna tegen je aan rijdt in het verkeer, ontstaat een stressreactie in je hersenen. Je hersenen maken dan stresshormonen aan (adrenaline en cortisol) en er komt energie vrij. Die energie is nodig voor je spieren, zintuigen en reactievermogen, om de snelheid en responstijd te versnellen. Hierdoor ren je bijvoorbeeld net op tijd weg voor die auto die bijna tegen je aanrijdt. Wanneer de stressreactie voorbij is, geeft je brein het signaal af dat het niet meer nodig is om stressstofjes aan te maken. Het aanmaken van adrenaline en cortisol stopt en je lichaam ontspant weer. Een beetje stress is dus helemaal niet erg en zelfs productief.
Wat is de invloed van langdurige stress?
We hebben tegenwoordig steeds vaker te maken met langdurige stress. In ons moderne leven zijn veel stressfactoren, overal, elke dag: een hectische ochtend, een woedende baas, deadlines, lange uren, stapels rekeningen. We geven onze hersenen te weinig ontspanning, waardoor het stresssysteem in onze hersenen constant op ‘aan’ staat. Je lichaam herstelt niet goed meer en je brein gaat slechter functioneren. Het gebied in de hersenen genaamd de hippocampus raakt overwerkt; het signaal om te stoppen met het aanmaken van de stressstofjes adrenaline en cortisol werkt niet meer. Je kunt hierdoor meer moeite krijgen met je geheugen, maar ook met plannen en beslissen en je kunt gevoeliger zijn voor negatieve emoties. Daarnaast kun je ook last krijgen van lichamelijke klachten, zoals hoofdpijn of hartkloppingen, een minder goed werkende spijsvertering, je zenuwstelsel en je immuunsysteem.
Een van de fundamentele principes van ayurveda is het terugbrengen van balans, door tegenpolen in evenwicht te brengen. Elke ziekte brengt je op een bepaald gebied uit balans. Door een behandeling van tegengestelde krachten aan te bieden, keer je weer terug naar balans.
Ayurveda kent 20 tegengestelde guna’s, kenmerken, om alles in de fysieke en mentale wereld te omschrijven. Geen van de kenmerken is goed of slecht, maar elk kenmerk draagt op zijn eigen manier bij aan balans. Te weinig of te veel van een van hen kan zorgen voor problemen. Als je nagaat welk van deze kenmerken betrokken zijn bij een bepaalde onbalans of ziekte, kun je ook een behandeling kiezen die de balans weer terugbrengt. Volgens de oude ayurvedische teksten zijn er twee groepen van 10 guna’s. De ene groep van 10 is verlichtend, afbrekend en verhelderend (catabolisch) en de andere geroep is opbouwend, verzorgend en voedend (anabolisch).
Hieronder de twee groepen van 10 guna’s:
| Verlichtende, afbrekende en verhelderende (catabolische) guna’s |
Opbouwende, verzorgende en voedende (anabolische) guna’s |
|
| licht | zwaar | |
| snel, scherp | langzaam | |
| heet | koud | |
| ruig | zacht | |
| vloeibaar | vast | |
| hard | zacht | |
| bewegend | stil, stabiel | |
| fijn | grof | |
| helder | bewolkt | |
Stress management: herstel de balans
Wat gebeurt in je lichaam bij stress? De stressreactie activeert, geeft energie en versnelt, dus de lichte, scherpe, hete, droge kwaliteiten van het lichaam worden geactiveerd (de eerste groep guna’s). Voor de korte termijn levert dit voordelen op, maar op de lange termijn werkt dit uitputtend.
De oplossing vanuit ayurveda voor te veel stress, dus te veel uit de eerste groep guna’s is om ons systeem een grote hoeveelheid verzachtende, grondende, verzorgende, vertragende invloeden te geven (dingen uit de tweede groep guna’s), dmv voeding, leefstijl en activiteiten.
Het artikel 'Stress management; herstel de balans in 5 stappen' laat zien hoe je dit kunt doen. En hoe je opgebouwde stress en spanning in lichaam en geest kunt loslaten.
